سلامتی افراد حاضر در ورزشگاه در درجه اول اولویت قرار دارد. خصوصیات و كیفیت اماكن ورزشی، تاسیسات و تجهیزات و نیز محیط اطراف آن باید به گونه ای باشد كه استفاده كنندگان، ورزشكاران، مربیان و كاركنان در آنها احساس امنیت كرده و قادر باشند توانایی ها و خلاقیت های خود را رشد و تكامل ببخشند. لذا رعایت اصول ایمنی اماکن ورزشی در ساخت سوله ورزشی امری حیاتی است.
نکات و چک لیست اصول ایمنی اماكن ورزشی
- اماكن ورزشی مطابق استانداردهای فدراسیونهای ورزشی احداث شوند.
- اماكن و تاسیسات به صورت ایمن ساخته و تجهیز شوند.
- تاسیسات و تجهیزات مناسب برای مواقع اضطراری ایجاد شود.
- وسایل و تجهیزات ورزشی با كیفیت مناسب و ایمن به كار گرفته شوند.
- وسایل و تجهیزات تنها برای فعالیت در نظر گرفته شده، به كار گرفته شوند.
- وسایل و تجهیزات بر اساس شرایط مناسب نگهداری شوند.
با توجه به موارد فوق در هنگام ساخت سوله ورزشی، تعمیر و یا توسعه اماكن، تاسیسات و تجهیزات ورزشی به مسائل اصول ایمنی وبی خطر بودن درزمینه فعالیت های اماکن ورزشی علاوه براقدامات اجرایی توجه كافی بشود. از پیمانكار برای انجام تمامی تدابیر و ابزار لازم برای ایمنی بیشتر به صورت كتبی تضمین گرفته شود.
در این رابطه ضروری است قبل از تهیه و خرید وسائل ورزشی، نظر كارشناسان درباره اصول ایمنی و بی خطر بودن آنها و یا ابزار لازم برای ایمنی اماکن ورزشی را از آنها جویا شد، و به علائم و توضیحاتی كه در زمینه ایمنی آنها وجود دارد، توجه كافی مبذول شود.
زمین های استاندارد سالن های ورزشی برای حفظ سلامتی ورزشكاران، مربیان و داوران باید از دیواره های كناری و طولی فواصل ایمنی داشته باشند. اصول این فواصل ایمنی در بازی های مختلف (این فواصل بر اساس قوانین ومقررات فدراسیونهای ذیربط تهیه شده است) و اصول ایمنی اماكن ورزشی طبق جدول حریم ایمنی توصیه می گردند.
اصول مقررات ایمنی اماکن ورزشی در برابر حریق
اصول ایمنی اماکن و سالن های ورزشی به شرح زیر می باشد:
در طرح و اجرای سالنهای ورزشیی برای محافظت ورزشکاران در مواقع اضطراری و بروز حریق باید شرایط ایمنی مندرج در یكی از استانداردهای شناخته شده بین المللی مانند بخش 6 از استاندارد BS 5511 یا نشریه شماره 112 دفتر تحقیقات ومعیارهای فنی رعایت شود.
موارد عمده اصول ایمنی اماکن ورزشی كه در طرح و اجرای سالن های ورزشی باید مورد توجه قرار گیرد عبارتست از:
- رعایت زمان اسمی تخلیه و تأمین فرصت كافی برای خروج ایمن ورزشکاران از سالن كه بر اساس نوع مسیر فرار و تعداد صندلی ها متفاوت خواهد بود.
- تدارك راه های متعدد فرار از كلیه صندلی ها (راههای خروج) – رعایت حداكثر مسافت فرار (دسترس خروج) از هر صندلی تماشاچی تا مسیر حفاظت شده. ایجاد راههای خروج – راه فرار از حریق یا راه خروج در سالن های ورزشی عبارتست از فاصله بین صندلی های تماشاچی یا زمین ورزشی تا معبر عمومی كه شامل دسترس خروج (فاصله بین صندلی تماشاچی تا مسیرهای حفاظت شده فرار)، خروج (مسیرهای حفاظت شده فرار) و خروج نهایی یا تخلیه خروج (فاصله بین انتهای یک خروج و یک معبر عمومی) می باشد.
- در سالن های ورزشی سرپوشیده ظرفیت راههای خروج باید همانند تصرف های تجمعی بر پایه زمان اسمی خروج 200 ثانیه تعیین شود.
عرض مفید خروجی ها و مسیرهای فرار و نیز راهروهای بین بلوک صندلی ها و راه پله ها باید با در نظر گرفتن حداکثر تعداد افرادی که ممکن است در سالن حضور یابند بر اساس هر 20 نفر 11 سانتی متر محاسبه شود. برای رعایت اصول ایمنی اماکن ورزشی حداقل عرض هر خروج نباید از 1.1 متر کمتر باشد. جدول صفحه بعد ظرفیت راههای خروج با عرض 1.1 متر تا 2.2 متر را نشان می دهد.
به طور کلی عرض راههای خروج در تمامی طول مسیر باید تا ارتفاع 2 متر بالاتر از سطح کف کاملاً آزاد و بدون مانع در اختیار باشد و ممکن است 7.5 سانتیمتر برای پیش آمدگی نرده و 3 سانتیمتر برای ازاره در نظر گرفته شود.
درهایی که سالن های ورزشی را به سایر بخش های بنا مرتبط می سازد ممکن است از نوع مقاوم حریق و خود بسته شو انتخاب شوند، لیکن درهایی که به فضای آزاد باز می شود باید از نوع درهای فرار از حریق باشند.
درهای فرار از حریق باید از طرف خارج بسته بوده و از سمت داخل قابل باز شدن باشند به نحوی که در مواقع اضطراری به سهولت و فوریت مورد استفاده قرار گیرند. این گونه درها همچنین باید طوری ساخته و نصب شود که هنگام بسته بودن، سطح داخلی آن با سطوح دیوارهای مجاور به صورت هم سطح قرار گیرند.
استاندارد دیوارهای دور بند پلکانها و مسیرهای حفاظت شده فرار از نظر ایستایی و عملکرد در برابر حریق باید متناسب با میزان مخاطره انتخاب شوند لیکن در هر صورت نوع مقاومت حریق آن نباید از 30 دقیقه کمتر باشد.
اصول ایمنی فضاهای مخاطره آميز اماکن ورزشی
طراحی فضاهای مخاطره آمیز از قبیل موتورخانه تاسیسات مکانیکی، پست برق، انبار و مانند آن باید به نحوی انجام گیرد که ورود به این قبیل اماکن از محل های مورد استفاده عموم امکان پذیر نباشد.
سيستم های هشداردهنده و اطفای حریق
در اصول ایمنی طراحی سالن ها و اماکن ورزشی، با توجه به ضوابط بناهای تجمعی، باید یک سیستم هشدار حریق در نظر گرفته شود و برای اطفاء حریق در این گونه بناها باید از خاموش کننده های خودکار و انواع خاموش کننده های دستی استفاده گردد.
وسایل مکانیکی اطفاء حریق از قبیل لوله های آتش نشانی، آتش خاموش کن ها، شبکه های بارنده و همچنین سیستم تهویه دود باید مطابق ضوابط و مقرارت حفاظت و فرار از حریق اداره آتش نشانی محل و تائید کارشناس حفاظت در برابر حریق باشد. در مواردی که اداره آتش نشانی محل و کارشناس حفاظت در برابر حریق استفاده از شبکه بارنده را ضروری تشخیص دهند طراحی، نصب و نگهداری آن الزامی خواهد بود.
طراحی و نصب شبکه های بارنده خودکار باید بر اساس اصول یکی از استانداردهای شناخته شده بین المللی در اماکن ورزشی انجام شود (مقررات تدوین شده به « وسیله کمیته دفاتر آتش نشانی در این زمینه » ممکن است مورد استفاده قرار گیرد). یک دریچه قفل شو با ابعاد 60*60 سانتیمتر در دیوار خارجی سالن درمجاورت محل پارک خودرو مربوط پیش بینی شود.
مسیر عبور کابل ها باید در داخل سازه جاسازی شود و حتی المقدور دور از انتظار و به سهولت قابل دسترسی باشد.
سيستم اعلام حریق
طراحی و اجرای سیستم اعلام و اطفاء حریق برای سالن های ورزشی باید بر اساس یکی از استانداردهای شناخته شده بین المللی (مانند BS 5839 یا مشابه آن) انجام شود.
سیستم باید به نحوی طراحی شود که هنگام تخلیه سالن موجب هراس بیهوده نشود و تعداد تخلیه های ناشی از آژیرهای خطر به حداقل کاهش یابد.
آژیرهایی که دارای صدای ناهنجار است و موجب هراس جمع کثیری از حاضران در سالن می شود نباید مورد استفاده قرار گیرد.
برای انطباق با شرایط مندرج در بندهای ب و پ فوق، یک روش مناسب این است که در هنگام آتش سوزی سیستم پخش صدای عمومی سالن به عنوان منبع اولیه برای اعلام تخلیه مورد استفاده قرار گیرد و به وسیله چراغ های چشم زن که در نقاط مختلف سالن نصب می شود و صدای آژیر در محل کار کارکنان عملیات مورد پشتیبانی قرار گیرد.
سیستم اعلام حریق در اصول ایمنی اماکن ورزشی علاوه بر شستی های اعلام حریق که در نقاط مختلف سالن و سوله، سر پله ها، جنب درهای خروجی، آشپزخانه، موتورخانه و غیره نصب می شود، دتکتورهای خودکار نیز باید برای مناطق دارای ریسک زیاد از قبیل انبار کالاهای آتش زا و سوزا مانند انبار تشک کشتی و غیره در نظر گرفته شود.
سیستم اعلام حریق باید با سیستم روشنایی سالن به نحوی مرتبط شودکه هنگام تخلیه اضطراری مسیرهای فرار به طور خودکار روشن شود.