سوله با هر نوع کاربری نیاز به روشنایی دارد. تامین روشنایی سوله می تواند از طریق نور طبیعی خورشید، نور مصنوعی و تلفیقی از این دو باشد. روشنایی بخش انرژی بر یک مجموعه است. همچنین بهره وری کارکنان به این مقوله بستگی دارد.
از طرفی هر کاربری سیستم روشنایی خود را دارد. پس طراحی صحیح و استفاده از سیستم مناسب روی کارکرد هر مجموعه اثر مستقیم دارد.
خواندن مطالب زیر شما را در انتخاب روشنایی مناسب کمک می نماید.
اهمیت روشنایی در سوله
روشنایی و نورپردازی در محل کار و استراحت نقش مهمی در کارکرد ذهنی دارد. مشکلات زیادی در حین کار به وجود می آید که دلیل آن نور نا مناسب است. ممکن است دلیل این مشکلات را متوجه نشوید ولی پس زمینه آن نور باشد. خستگی چشم و مغز، عدم امکان تمرکز و خیرگی از این موارد هستند. نور پردازی در سوله نیز از این قاعده مستثنی نیست.
در برخی اماکن مانند دامداری و سوله گلخانه نور بر روی راندمان محصول نیز اثر دارد. در این خصوص در مطالب آنها توضیح داده شده است. دام و گیاه به نور احتیاج داشته و شدت آن بر میزان بهره وری اثر مستقیم دارد. در اماکن ورزشی نیز نور برای تمرکز بازیکنان مهم است. مهمترین فاکتور در این مکان زاویه تابش نور است به گونه ای که سبب خیرگی بازیکن نگردد. در سایر اماکن مانند تعمیرگاه ها و غیره نیز روشنایی سوله باید به شکل صحیح اجرا شود.
فاکتور های مهم در روشنایی سوله
- دمای نور
یکی از فاکتور های مهم در نور پردازی دمای رنگ نور است. به علت اینکه چشم انسان برای کار در نور خورشید طراحی شده است دمای مطابق با نور طبیعی بهترین حالت ممکن است. این دما بین ۳۵۰۰ الی ۴۰۰۰ کلوین است. واضح بودن تصاویر و آسایش چشم در این دما بیشتر است. رنگ های گرمتر در حدود ۳۰۰۰ درجه کلوین برای چشم های حساس مناسب تر است. - زاویه تابش
محل قرار گیری منبع روشنایی برای دید خوب مهم است. در زمانی که مشغول کار با سیستم و امور دفتری هستید اهمیت موضوع بیشتر می شود. بهترین زاویه تابش نور از کناره ها یا پشت سر است. پدیده ای در دید به نام خیرگی وجود دارد. زمانی که نور مستقیم به چشم بتابد سبب خیرگی و کاهش قدرت دید می شود. انعکاس تابش نور از اجسام براق مانند صفحه کامپیوتر نیز اثر مشابهی دارد. لذا محل قرار گیری چراغ ها در روشنایی سوله اهمیت دارد.
در زمان خواندن و استفاده از چراغ مطالعه نیز این موضوع باید لحاظ گردد. در زمان نگارش سایه دست بر روی نوشته نمیبایست بتابد. یعنی نور از جهت خلاف دست شما به صفحه بتابد. - فاصله منبع روشنایی
با دور شدن چراغ از شما شدت نور کمتری دریافت خواهید کرد. برای نور پردازی محاسباتی وجود دارد که در مقاله روشنایی به آن پرداخته ایم. در طراحی نورپردازی بر اساس شدت نور لازم نوع و فواصل لامپ ها مشخص می شود.
- تمیز بودن منبع نور
چه منبع نور شما پنجره باشد و چه لامپ در هر دو صورت به مرور کثیف و کدر می شوند. در طراحی اولیه نوردهی بر اساس حداکثر کارایی دیده می شود. لذا کثیف شدن منبع نور شدت آن را کاهش می دهد. پس بر حسب میزان آلودگی هر از گاهی به نظافت آن بپردازید. - استفاده از روشنایی طبیعی در سوله
استفاده از نور مصنوعی هم کیفیت نور طبیعی را نداشته و هم هزینه بر است. بنابراین باید از نور خورشید در روشنایی سوله بتوان حداکثر بهره را گرفت. استفاده از پنجره در جای مناسب سبب افزایش نوردهی می شود. در نیمکره شمالی بهترین زاویه سازه برای نور جنوب می باشد. استفاده از نورگیر و پانل شفاف در سقف به این موضوع کمک می کند.
طراحی روشنایی سوله
در طراحی روشنایی عوامل مختلفی وجود دارد که در ذیل به آنها می پردازیم.
شدت روشنایی
هر فضا نیازمند نور مخصوص به خود می باشد. جدولی برای این موضوع وجود دارد که در اینجا قابل مشاهده است. شدت نور لوکس می باشد. قدم اول تعیین شدت نور مورد نیاز مکان مورد نظرمان می باشد.
قدم بعدی انتخاب نوع لامپ با حداکثر بهره وری است. هر نوع لامپ برای تولید نور مقدار مشخصی مصرف برق بر حسب وات دارد. هر چه نور تولیدی با مصرف برق کمتری انجام شود هزینه کمتری روی دست شما می گذارد. واحد اندازه گیری مقدار نور در لامپ لومن می باشد. لومن لامپ و وات مصرفی لامپ ها را با هم مقایسه کنید.
تعیین نوع لامپ
سپس به انتخاب نوع لامپ می پردازیم. لامپ های مختلفی تولید می شوند . زمانی فقط چند مدل لامپ وجود داشت. اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی صنعت روشنایی هر از چندی لامپ جدیدی معرفی می شود. تولید کنندگان برای مصارف گوناگون لامپ می سازند.
ابتدا نوع لامپ را انتخاب می کنیم. لامپ ها برای مصارف مختلف تولید می شوند. لامپ بخار سدیم، LED، SMD، مهتابی و خیاری چند مدل از این لامپ ها هستند. برای فضای وسیع پروژکتور و برای مصارف خانگی لامپ های کوچک وجود دارد. لامپ هایی نیز تولید میشود که برای روشنایی داخل سوله مناسب است.
قدم بعدی انتخاب نوع لامپ با حداکثر بهره وری است. هر نوع لامپ برای تولید نور مقدار مشخصی مصرف برق بر حسب وات دارد. هر چه نور تولیدی با مصرف برق کمتری انجام شود هزینه کمتری روی دست شما می گذارد. واحد اندازه گیری مقدار نور در لامپ لومن می باشد. لومن لامپ و وات مصرفی لامپ ها را با هم مقایسه کنید.
طول عمر لامپ را نیز بررسی کنید. در اطلاعات مربوط به یک لامپ طول عمر آن بر حسب ساعت ذکر شده است. از لامپ های با طول عمر بالا برای روشنایی سوله استفاده کنید. دقت کنید محصولات بی کیفیت و بدون برند ممکن است اطلاعات غلطی به ما بدهند. به محصولات صاحب نام و برند اعتماد کنید. در صورت امکان تعویض پذیری را نیز در نظر بگیرید. در صورت خرابی پروژکتور فقط لامپ آن تعویض شود و نیاز به دور انداختن کل بدنه نشود. هر چند محصولاتی هستند که به شکل یکپارچه وجود دارند.
زیبایی را در نظر بگیرید. در اماکن صنعتی این امر کمتر به چشم می آید ولی در محیط های اداری چراغ سبب زشت شدن محیط کار نشود.
جانمایی چراغ ها
برای جانمایی جراغ ها هم از نرم افزارهایی مانند DIALux می توان استفاده کرد و هم به صورت دستی آن را انجام داد. همانطور که گفته شد نور لامپ به واحد لومن سنجیده می شود. شدت روشنایی مورد نیاز LUX است. میزان روشنایی از روی لومن لامپ و فاصله و عوامل دیگری مانند رنگ دیوار محاسبه میشود. لذا برای تعییین محل لامپ ها با استفاده از اطلاعات در اختیار می توان محل لامپ ها را تعیین کرد.
جانمایی لامپ ها باید به گونه ای باشد که نور به شکل یکنواخت توزیع گردد. در صورت فواصل کم یا زیاد در برخی جاها شدت بیشتر از اندازه خواهیم داشت و برخی مناطق نور کمتر.
بیشتر بخوانید: سوله دست دوم