گاوداری یکی از صنایع کاربردی و پر مصرف در کشور ما می باشد. در صنعت گاوداری از شیر، گوشت و پوست گاو استفاده می شود. گاوداری به دوسته کلی تقسیم می شود. گاوداری شیری و گاوداری گوشتی. سوله گاوداری برای هر دو مدل مورد نیاز است تا فضاهای لازم را برای پرورش گاو ایجاد نماید.
برای احداث گاوداری ابتدا نیاز به اخذ مجوز های لازم برای این کار را دارید که وزارت جهاد کشاورزی اصلی ترین متولی این امر است چون دامداری جزو زیر شاخه های کشاورزی به حساب می آید. همزمان به دنبال زمین مناسب برای ساخت سوله می گردید. زمین مورد احداث و ساخت دامداری شامل مراحلی است که در ادامه توضیح داده می شود. برای آشنایی با سوله های کشاورزی می توانید اینجا را ببینید.
زمین سوله گاوداری
زمین سوله گاوداری می بایست دارای شرایطی باشد تا مشکل برای دام و مردم پیش نیاید. جهت وزش باید از سمت مناطق مسکونی به گاوداری باشد تا بوی بد گاوداری به سمت خانه ها نرود. زمین در مسیر مسیل های شناخته شده نباید باشد. شرایط زیست محیطی در زمین باید رعایت شده باشد. گاوداری می بایست از روستا حداقل 200 متر، شهرک ها 1 کیلومتر، اتوبان و جاده 150 متر، کارخانجات مواد غذایی 500 متر، فرودگاه 1 کیلومتر و شهرهای بزرگ 5 کیلومتر فاصله داشته باشد.
برای آشنایی بیشتر با خود سازه می توانید سوله چیست را در مقالات سایت سولکس مطالعه فرمایید.
روش ساخت و قسمت های مختلف سوله گاوداری
در ساخت دامداری واحد های مختلفی وجود دارند. ایجاد تعدادی از آن ها با ساخت سوله دامداری انجام می شود. برخی نیز مانند محوطه و اتاق های کوچک روش های ساخت خود را دارند. در ادامه قسمت های مختلف گاوداری و روش ساخت آن را بررسی می نماییم.
فیلم کوتاهی از یک گاوداری 200 راسی را برای شما آماده کرده ایم. پس از مشاهده ادامه نوشته را مطالعه فرمایید.
ساخت اصطبل سوله گاوداری
ساخت اصطبل به سه روش انجام می پذیرد. جایگاه باز، نیمه باز و بسته.
جایگاه بسته:
در این نوع اصطبل هر راس گاو فضای اختصاصی مربوط به خود را دارد. گاو با تسمه گردنی در محل خود مهار می شود. مزیت این نوع اصطبل این است که هر گاو می تواند مورد مراقبت جدا قرار بگیرد و بررسی احوال آن به راحتی امکان پذیر است. انجام عملیات شیر دوشی و مراقبت های پزشکی در همان جایگاه انجام می شود. عرض این سالن ها برای ساخت سوله عموما ۱۱ متر بوده و طول آن با توجه به تعداد گاو مورد نیاز ساخته می شود.
هر اصطبل دارای دو ردیف جایگاه است که پلاک نام دارد. این ردیف ها می توانند به دو شکل صورت به صورت و پشت به پشت باشند. ارتفاع جایگاه در نقاط سردسیر ۲٫۵ متر، معتدل ۲٫۷ و گرمسیر ۳ متر می باشد.
ابعاد مورد نیاز برای گاوداری جایگاه بسته به شکل زیر است.
جایگاه باز
این اصطبل دارای یک فضای مسقف برای استراحت حیوان و یک فضای باز برای پیاده روی دام است که بهاربند نام دارد که در قسمت سوله دامداری به آن مفصل پرداخته ایم. ساخت محوطه بسته با ساخت سوله گاوداری امکان پذیر است. در این مدل گاوداری قسمت های مختلف مانند بیمارستان و زایشگاه و سالن شیر دوشی دیده می شود. محل قرار گیری بهاربند در کنار سوله گاوداری قرار دارد. محل آخور و آبشخور در بهاربند تعبیه می شود. کف بهاربند و محل استراحت نباید لغزنده باشد تا به دام آسیب نرسد. بهاربند باید روزانه تمیز شود و کود جمع آوری شود. وجود کود در کف بهار بند و محل استراحت سبب انواع بیماری و انگل می شود.
روشنایی اصطبل سوله گاوداری
شواهد نشان می دهد که میزان تولید شیر و خوراک گاو با روشنایی ۱۶ الی ۱۸ ساعت در روز با نور ۱۶۰ الی ۲۰۰ لوکس بیشترین بازده را دارد. طولانی بودن روز ترشح هورمون ها را تغییر می دهد. این فقط مربوط به گاو نبوده و در تمامی حیوانات صادق است. طولانی شدن روز مدت زمان ترشح ملاتونین را کاهش داده و هورمون انسولین بیشتر ترشح می شود. IGF-I سبب افزایش عملکرد شیردهی می شود. لذا در ساخت سوله گاوداری باید طراحی مناسب روشنایی انجام شود.
افزایش نور نور و روشنایی سبب افزایش تولید شیر در گاو می گردد. نور هورمون هایی را در گاو فعال می سازد که باعث افزایش شیر دهی دام می گردد.
حیوانات نیاز به تاریکی نیز دارند و باید بین آنها تعادل برقرار کرد و ساعت های تاریکی نیز داشت. اما روشنایی حداقل ۳۰ لوکس برای ساعات تاریکی نیز لازم است تا حیوان بتواند در شب نیز در صورت نیاز حرکت دچار استرس نشده و رفتار طبیعی از خود نشان دهد.
اصطبل گاوداری به دلیل محصور بودن نیاز به تامین نور دارد. این نور به دو روش نور طبیعی و استفاده از چراغ تامین می شود. برای تامین نور طبیعی از پنجره یا نور گیر سقف استفاده می شود. در ساخت سوله گاوداری شرایط ساخت را به گونه ای در نظر بگیرید که بتواند از جنوب نور گیر بیشتری داشته باشد. در تابستان نور بیشتری در اختیار خواهیم داشت در زمستان این مقدار کمتر می شود.
- نور مصنوعی:
برای روشنایی در زمان عدم وجود آفتاب یا ساعات تاریکی در محیط های بسته از لامپ استفاده می شود تا نور بیشتری به گاو بتابد. لامپ مناسب برای این منظور هالوژن فلز، سدیم با وزن سنگین و مهتابی می باشد. نور زرد و سفید در این نوع لامپ ها تولید می شود. فواصل و ارتفاع بین لامپ ها سبب افزایش و کاهش شدت روشنایی می گردد. - نور طبیعی:
ایجاد ۱۰ الی ۱۵% فضای روشنایی در سقف برای داشتن ۱۰۰ تا ۵۰۰ لوکس نور طبیعی کفایت می کند. این میزان بسته به فصل و روز سال دارد. کلید موفقیت در این امر تمیز کردن نورگیر سقف است. ایجاد قسمت های شفاف در دیوار نیز به نورگیری کمک می کند. برای جلوگیری از گرم شدن سالن بر اثر نور خورشید ایجاد تهویه مناسب ضروری است. نور گیر سقف می بایست در قسمت جنوبی ساختمان بیشتر باشد.
سالن شیر دوشی سوله گاوداری
در گاوداری شیری وجود سالن ویژه این امر اهمیت دارد. درب سالن باید عرض کافی داشته باشد تا سبب له شدن گاو و پستان نشود. قرار دادن آخور در سالن شیر دوشی و دادن کنستانتره به حیوان مفید است. شیر دوشی در دامداری مدرن به صورت اتوماتیک و با دستگاه می باشد. ساخت سوله شیر دوشی گاوداری چند مدل است.
- سالن شیر دوشی ساده: این مدل برای گاوداری کوچک استفاده می شود.
- سیستم تاندم Tandem Parlours: طراحی این سالن به این شکل است که حیوان از یکطرف وارد و پس از دوشیدن از سمت دیگر خارج می شود. در این مدل برای هر گاو یک جایگاه دیده می شود. ساخت سوله سالن شیر دوشی گاوداری به شکل دو طرفه بوده و گاو ها در یک جهت قرار می گیرند. گاو پس از شیر دوشی به آسانی خارج شده و با بقیه گاو ها درگیر نمی شود.
- شیر دوشی هرینگبون Herringbone Parlours: سالن شیر دوشی در سوله گاوداری به این شکل بسیار دیده می شود. گاو ها در سالن به شکل مورب و پشت هم قرار گرفته و دوشیدن انجام می شود. پس از دوشیدن گاوها از در خروجی همان جایگاه خارج می شوند.
- تریگون Trigon Parlours: همانطور که از اسم آن پیدا است به شکل سه گوش ساخته می شود.
- کنار هم Side by Side: در ساخت سوله به این مدل گاو ها پشت به پشت قرار می گیرند.
اتاق قرنطینه
این قسمت برای جدا سازی گاو های بیمار از گله می باشد. بیماری های مسری در گاو مانند بقیه موجودات زنده وجود دارد. بیمار شدن گاو از کاهش تولید تا مرگ دام را در پی دارد. به همین منظور در صورت بیماری باید دام از بقیه گله جدا شود تا مورد مداوا قرار گرفته و پس از بهبود دوباره به گله باز گردد. گاو های آماده به زایمان و گوساله های تازه به دنیا آمده نیز از گله جدا می شوند.
اتاق دامپزشکی
دام مانند سایر حیوانات بیماری دارد. برای این منظور نیاز به ساخت قسمت پزشکی در سوله دامداری است. هر گاوداری نیاز به یک دام پزشک دارد. چک کردن مرتب دام و بررسی سلامت او برای جلو گیری از اتفاقات ثانویه الزامی است. در صورت بروز بیماری دام به نحل دامپزشکی منتقل شده و در در آنجا تحت معاینه و مداوا قرار می گیرد. در صورتی که دام دچار بیماری مسری خطرناک گردید می بایست معدوم شده و دفن گردد.
تاسیسات سرمایشی و گرمایشی سوله گاوداری
همانطور که در بخش سوله دامداری گفته شد دما بر روی عملکرد تولید تاثیر مستقیم دارد و افزایش و کاهش از آن مقدار بر روی تولید شیر و گوشت حیوان تاثیر می گذارد. دمای مناسب برای گاوداری بین ۵ الی ۲۱ درجه سانتیگراد است. گاو تا منفی ۱۵ درجه را نیز می تواند تحمل کند که الیته سبب کاهش راندمان تولید می گردد. به همین منظور نیاز به دستگاه مانیتورینگ دما در سوله گاوداری داریم. این سیستم با افزایش و کاهش دما هشدار لازم را می دهد.
رطوبت لازم برای دام بین ۲۵ تا ۷۰% است. این امر نیز برای ایجاد شرایط بهینه تولید لازم است. دستگاه رطوبت ساز و پاشش مه می تواند رطوبت لازم را برای سوله گاوداری تامین نماید.
سیستم سرمایش گاوداری می تواند استفاده از فن های سقفی یا دستگاه پاش مه انجام پذیرد. برای سرمایش از سیستم گرمایش از کف و هیتر مخصوص گرمای مورد نیاز تامین می شود. افزایش و کاهش دما سبب استرس در حیوان و تغییرات غذایی و تولیدی حیوان می شود. استفاده از فن چرخش هوا در خروج دی اکسید کربن و آمونیاک و تهویه هوا موثر است.